Ένα Λαογραφικό Μουσείο αποτελεί έναν αυτούσιο πυρήνα πολιτισμού, λειτουργώντας συμπληρωματικά ως προς τα Αρχαιολογικά Μουσεία μιας περιοχής, καθώς παρουσιάζει τον τελευταίο κρίκο στην αλυσίδα της εξέλιξης του υλικού πολιτισμού. Με τον τρόπο αυτό παρέχει πολύτιμα στοιχεία για την κατανόηση και ερμηνεία των υλικών καταλοίπων και του πολιτισμού όχι μόνο των πρόσφατων χρόνων, αλλά και εκείνου της αρχαιότητας.

Είναι επίσης γνωστό ότι μεγάλο μέρος του λαϊκού πολιτισμού της Αράχωβας αφορά την υφαντική τέχνη, η μακρά παράδοση της οποίας στον ελλαδικό χώρο διατηρήθηκε αναλλοίωτη και κατ’ άριστο τρόπο στην υφαντική παραγωγή του τόπου μας. Έτσι, στην προκειμένη περίπτωση, η δημιουργία στην Αράχωβα ενός Λαογραφικού Μουσείου, με ιδιαίτερη ωστόσο έμφαση στην υφαντική τέχνη, έχει ιδιαίτερη σημασία για την ανάδειξη και παρουσίαση στη διαχρονική της εξέλιξη μιας από τις αρχαιότερες οικοτεχνικές δραστηριότητες του ανθρώπου, η οποία είναι άμεσα συνδεδεμένη με την εξέλιξη της ανθρώπινης παρουσίας και δραστηριότητας στον πλανήτη. Και αυτό γιατί η Αράχωβα αποτελεί έναν από τους κατ’ εξοχήν τόπους όπου η υφαντική τέχνη άνθησε και παρήγε θαυμαστά δημιουργήματα, βασισμένη πάντοτε στις αρχέγονες πρακτικές που ανιχνεύονται στον ελλαδικό χώρο ήδη από την 7η χιλιετία π.Χ.

Με τις συλλογές αντικειμένων και αρχειακού υλικού, αλλά και με τα ποικίλα εκπαιδευτικά του προγράμματα, το Λαογραφικό Μουσείο Αράχωβας πρόκειται να αποτελέσει έναν ζωντανό μουσειακό, ερευνητικό και εκπαιδευτικό οργανισμό, αφιερωμένο στην έρευνα, τη διάσωση και την προβολή του παραδοσιακού πολιτισμού της περιοχής.

Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών, από τα πιο σημαντικά στην Ελλάδα, παρουσιάζει την ιστορία του φημισμένου δελφικού ιερού και του πιο ξακουστού μαντείου του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Οι πλούσιες συλλογές του περιλαμβάνουν κυρίως αρχιτεκτονικά γλυπτά, αγάλματα και έργα μικροτεχνίας, αφιερώματα των πιστών στο ιερό, τα οποία ανακλούν τη θρησκευτικο-πολιτική και καλλιτεχνική δραστηριότητά του σε όλη την ιστορική του πορεία, από την ίδρυση του απολλώνειου τεμένους τον 8ο αι. π.Χ. έως την παρακμή του στα χρόνια της ύστερης αρχαιότητας.

Το μουσείο στεγάζεται σε διώροφο κτήριο συνολικού εμβαδού 2.270 τ.μ. Η μόνιμη έκθεσή του καταλαμβάνει δεκατέσσερις αίθουσες και οι αποθηκευτικοί χώροι έκταση 558 τ.μ. Διαθέτει εργαστήριο συντήρησης κεραμικών και μεταλλικών αντικειμένων, καθώς και εργαστήριο αποκατάστασης ψηφιδωτού. Ύστερα από την τελευταία ανακαίνιση του κτηρίου, διαμορφώθηκαν χώροι υποδοχής και εξυπηρέτησης των επισκεπτών, κυλικείο και πωλητήριο εντύπων.

Αρχαιολογικό Μουσείο Χαιρώνειας

Τα εκθέματα του Μουσείου είναι πολύ σημαντικά και περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, γλυπτά από τη Λιβαδειά και τη Χαιρώνεια (Κυβέλη, Δήμητρα, πορτραίτο αυτοκράτορα Αδριανού, Αθηνά Κραναία, λίθινη σφαίρα με ανάγλυφες μορφές Ηλίου και Σελήνης), κεραμική από προϊστορικές και ιστορικές θέσεις στην περιοχή της Χαιρώνειας, την Ελάτεια, τον Ορχομενό, τον Έξαρχο και τους Αγίους Θεοδώρους της Αντίκυρας, τεμάχια τοιχογραφιών μυκηναϊκών χρόνων από τον Ορχομενό, νομίσματα και όπλα από τον τύμβο των Μακεδόνων και το πολυάνδριο των Θηβαίων στη Χαιρώνεια.

Τα τελευταία χρόνια οι συλλογές του Μουσείου έχουν εμπλουτιστεί με τα ευρήματα των ανασκαφών της Εφορείας στον Ορχομενό, τη Λιβαδειά, το Βοιωτικό Κηφισό (εκτεταμένο νεκροταφείο αρχαϊκών χρόνων) και τη Χαιρώνεια (ρωμαϊκές αγροικίες, τάφοι των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων).

Στον περίβολο του Μουσείου υπάρχει συσσωρευμένο πλήθος επιγραφών και επιτυμβίων στηλών, αρχιτεκτονικά μέλη από μεγάλα ναϊκά οικοδομήματα και βάθρα από τη Χαιρώνεια, τη Λιβαδειά, την Ελάτεια, την Κορώνεια, τη Δαύλεια, τον Άγιο Βλάσιο και το Δίστομο.

Αξιομνημόνευτο είναι ακόμη ψηφιδωτό δάπεδο του 3ου αι. μ.Χ. με πλούσια γεωμετρική διακόσμηση σε ζώνες (ταινίες, ρόμβους, τεμνόμενους κύκλους, σπείρες, μαιάνδρους) και τις προσωποποιήσεις των τεσσάρων Εποχών του έτους. Το ψηφιδωτό, που βρέθηκε στη Χαιρώνεια το 1993, προς το παρόν στεγάζεται στην προκατασκευασμένη αποθήκη. Πρόθεση της Εφορείας στο πλαίσιο της επανέκθεσης είναι η τοποθέτησή του στον αύλειο χώρο του Μουσείου. Για το σκοπό αυτό ο Δήμος Χαιρώνειας προσφέρθηκε να χρηματοδοτήσει την εκπόνηση μελέτης για την κατασκευή στεγάστρου.

Ακόμη στον αύλειο χώρο υπάρχει σημαντικό ταφικό μνημείο του 2ου αι μ.Χ. (υπέργειος τάφος-οίκος με λάρνακες και δάπεδο από ψηφιδωτό), το οποίο αποκαλύφθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, κατά τις ανασκαφές του νεκροταφείου στο οποίο ανήκει και ο περίφημος Λέων ενώ ερευνήθηκε εκ νέου το 1990.